ECMO คืออะไร – โรคใดที่สามารถช่วยชีวิตได้

ECMO คืออะไร?

หลายคนทราบดีว่าเป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่สำคัญ เครื่อง Ecmo ทำอะไรได้อีกนอกจากช่วยชีวิตผู้ป่วยหนัก เช่น ผู้ป่วยโรคหัวใจ

ECMO ย่อมาจาก Extracorporeal Membrane Oxygenation หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า Extracorporeal Life Support (ECLS) จัดอยู่ในประเภทอุปกรณ์ทางการแพทย์ ใช้ในการช่วยชีวิตผู้ป่วยวิกฤตโดยเฉพาะผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับปอดหรือหัวใจ และเราจะเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับเรื่องนี้ในวันนี้ เครื่องเอคโค่

เครื่อง ECMO ถือเป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ ใช้เพื่อรักษาการทำงานของปอดและหัวใจของบุคคลที่อยู่ในสภาพวิกฤต ด้วยการทำงานของปอดและหัวใจที่ไม่เพียงพอและไม่สามารถใช้ยาหรือเครื่องช่วยหายใจเพื่อประคับประคองไม่ให้อาการของผู้ป่วยแย่ลงได้ เครื่อง ecmo ช่วยเพิ่มระดับออกซิเจนและลดระดับคาร์บอนไดออกไซด์ในกระแสเลือดจากภายนอกร่างกาย หรืออธิบายง่ายๆ คือ ปอดเทียมและหัวใจเทียม

โดยการแลกเปลี่ยนออกซิเจนโดยการดึงเลือดออกจากร่างกายของผู้ป่วยผ่านเครื่องสูบน้ำแล้วกรองผ่านปอดเทียมก่อนจะเติมออกซิเจนและกำจัดคาร์บอนไดออกไซด์เพื่อนำเลือดที่ดีกลับเข้าสู่ร่างกาย จนทำให้ระบบไหลเวียนเลือดของผู้ป่วยพ้นภาวะวิกฤต

ใช้เครื่อง ECMO ที่ไหน

 

ผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่มีสิทธิ์ใช้ ECMO เป็นผู้ป่วยวิกฤตดังนี้:

• ผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวรุนแรง เช่น หัวใจหยุดเต้นจากกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน
• ผู้ป่วยที่มีภาวะหายใจล้มเหลวรุนแรง เช่น pulmonary embolism ทำให้ปอดไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ
• ผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวและระบบหายใจล้มเหลว เช่น ผู้ที่ติดเชื้อ COVID-19 ซึ่งอยู่ในภาวะวิกฤต
• ผู้ป่วยที่อยู่ในภาวะวิกฤตขณะทำการช่วยฟื้นคืนชีพด้วยการทำ CPR หรือการช็อกไฟฟ้า

เครื่อง ECMO ทำงานอย่างไร

 

 

กลไกการทำงานของเครื่อง ECMO มี 3 ระบบด้วยกัน ซึ่งมีการใช้งานที่แตกต่างกันคือ

1. หลอดเลือดแดง (VA)

เป็นอุปกรณ์ที่ดูดเลือดจากเส้นเลือดใหญ่ เช่น จากคอในเด็กเล็ก หรือขาในเด็กโตและผู้ใหญ่มาผ่านเครื่องปอดเทียมเพื่อเพิ่มออกซิเจนและช่วยแลกเปลี่ยนคาร์บอนไดออกไซด์กลับเข้าสู่หลอดเลือดแดงใหญ่หรือล่าง ใช้ในผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวรุนแรง หรือมีอาการทั้งปอดและหัวใจล้มเหลว

2. วีโน-วีนัส (VV)

เครื่องจะดูดเลือดจากเส้นเลือดดำใหญ่ผ่านปอดเทียม และเข้าสู่เส้นเลือดหลักอีกครั้ง ใช้กับกรณี หายใจล้มเหลวรุนแรง

3. หลอดเลือดแดง-ดำ (AV)

เป็นการใช้แรงดันจากข้างหลอดเลือดโดยไม่ต้องใช้เครื่องดึงปอด ใช้สำหรับการหายใจล้มเหลวรุนแรงปานกลาง

ข้อจำกัดของการใช้เครื่อง ECMO คืออะไร ?

แม้ว่า ECMO จะเป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ใช้ในการช่วยชีวิตผู้ป่วยวิกฤต แต่ใช้กับคนไข้ไม่ได้ทุกกรณี แต่ก็ยังมีข้อควรระวังในการใช้งานอยู่ โดยเฉพาะกับผู้ป่วยที่มีปัจจัยร่วมบางอย่าง

• เช่น ผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย
• ผู้ป่วยที่ใช้เครื่องช่วยหายใจเป็นเวลานาน
• ผู้ป่วยโรคลิ้นหัวใจเอออร์ติกรั่ว (Aortic Regurgitation)
• ผู้ป่วยที่ผ่าหลอดเลือดออก (Aortic Dissection)

ผลข้างเคียงจากการใช้ ECMO

การใช้เครื่อง ECMO ช่วยชีวิตผู้ป่วย อาจเสี่ยงที่จะเจอผลข้างเคียงเหล่านี้ได้

• เสี่ยงเลือดออกในสมอง เพราะต้องให้ยาป้องกันการแข็งตัวของเลือดในหลอดเลือด
• อาจมีการติดเชื้อที่แผลที่ใส่ท่อ
• ปัญหาเกี่ยวกับปริมาณเลือดซึ่งขึ้นอยู่กับร่างกายของผู้ป่วยแต่ละบุคคล
• ลิ่มเลือดหรือฟองอากาศก่อตัวขึ้นในท่อหลอดเลือดแดง ในช่องหัวใจ หรือในปอดเทียม
• หากมีลิ่มเลือดในหัวใจห้องล่างซ้ายอาจเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองตีบตันหรือแตกได้
• อาจพบการทำงานของไตบกพร่อง
• ขาดเลือดไปเลี้ยงขา (ในผู้ป่วยบางราย)
• ภาวะเม็ดเลือดแดงแตก
• ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ

Related CTN News:

แนวคิด Dell Project Luna แสดงถึงอนาคตของพีซีที่ยั่งยืน